ÇOCUK ve KİTAP
%24
174,80 TL
230,00 TL
20,68 TL den başlayan taksitlerle!!
Kategori
Marka
Stok Kodu
9786057537300
AKADEMİK KOPYA DURUMU
AKADEMİK KOPYASI YOKTUR
YAZAR İSMİ
Editör: Doç. Dr. Erkan ÇER
Fiyat
230,00 TL
ÇOCUK ve KİTAP
Editör
Dr. Öğr. Üyesi Erkan ÇER
Yazar ve Sanatçılar
Doç. Dr. Hatice FIRAT
Doç. Dr. Oktay ESER
Dr. Öğr. Üyesi Erkan ÇER
Dr. Öğr. Üyesi Gülbin Zeren NALİNCİ
Öğrt. Dr. Hatice TURHAN AĞRELİM
Adnan BİNYAZAR
Aydın BALCI
Betül TARIMAN
Can GÖKNİL
Çiğdem GÜNDEŞ
Dr. Fatih ERDOĞAN
Dursun Ege GÖÇMEN
Hamdullah KÖSEOĞLU
Mehmet ATİLLA
Mina TANSEL
Nemika TUĞCU
Nuran TURAN
Sara ŞAHİNKANAT
Serpil URAL
Sevgi SAYGI
Seza KUTLAR AKSOY
Uzman Psikolog Nihan TEMİZ
Yaprak MORALI
ÇOCUK ve KİTAP
Editör: Dr. Öğr. Üyesi Erkan ÇER
ISBN: 978-605-7537-30-0
© Copyright 2018, Eğiten Kitap Yayıncılık Org. Tic. Ltd. Şti.
Bu kitabın basım, yayın, satış hakları Eğiten Kitap Yayın Organizasyon
Ltd. Şti.’ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da
bölümleri fotokopi yoluyla, mekanik, elektronik, manyetik ya da başka
yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Genel Yayın Yönetmeni, Aydın TEKİN
Genel Yayın Koordinatörü, Özgür DOĞAN
Grafik Tasarım, Edanur SOYALP
Resimleyen, Serap DELİORMAN
Baskı, Eğiten Matbaacılık
Ankara, 2018
Yayınevi Sertifika No, 29377
Matbaa Sertifika No, 29377
ÖNSÖZ
Çocuklar, kendine özgü düşünme biçimi ve algılama farklılıklarıyla
doğuştan tanıma ve bilme isteği içinde olan doğal öğrenicilerdir. Çocuklar,
merak ve keşfetme isteğinin bir sonucu olarak kendilerini özgürce
gerçekleştiren, düş kuran, eğlenen ve her gün yeni şeyler öğrenme isteği
içinde olan bireylerdir. Çünkü çocukları gerçek yaşamın sınırlılıklarından
merak ve düş gücü kurtarır; düş gücüyle çocuklar sözcüklerle, simgelerle
ve imgelerle kendi bilişlerinde var olan yeni bir dünya keşfederler. Daha
özlü bir anlatımla, merak duygusuyla keşfetme ve serüven yaşama isteği
onların yaşantılarının olmazsa olmazlarıdır. Bu bakımdan çocuk ile kitap
arasındaki ilişki çocukta var olan merak, keşfetme ve düş gücünü yeterince
besleyen, bu sayede onun sayısız yaşantılar geçirmesini sağlayan bir
anlayış içinde olmalıdır.
- Oysa çocuk ile kitap arasındaki ilişkide durum gerçekte böyle midir?
Bu soruya çocuk ve kitabı ayrı ayrı ele alarak yanıt vermek soruna daha
doğru yaklaşmamıza katkı sağlayabilir.
Çocuğun öğüt ve emir temelli yaklaşımlarla eğitilmeye çalışılması,
salt bilgi odaklı yetiştirilmek istenmesi, yetişkinlerin doğrularıyla
biçimlendirilmesi, okuma kültürü dışında tutularak ekran kültürüne daha
çok yakınlaştırılması, toplumsal ve kültürel yapının çocuğu bütünlemesi,
yaşam alanlarının sınırlandırılması, kalıp kurallar belletilerek bakış açısının
tektipleştirilmesi, duygusal ve fiziksel açıdan örselenmesi, sürekli olarak
başarısız kılınması, akademik yönden başarılı olursa değerli olacağının
sezinletilmesi, korku ve kaygı odaklı yaklaşımlarla sevgi ve güven
duygusunun yıpratılması, ahlak ve utanç dersleriyle suçluluk duymaya
zorlanması, soru sorması engellenerek bastırılması, ataerkil kültürün
öncelediği durum ve yaşantılarla karşı karşıya getirilmesi vb. çocuğun
nesneleşmesi anlamına gelmektedir. Bilinmelidir ki nesneleşen çocuk,
kendi gerçekliğinin dışına çıkarak onaylanmak, önemsenmek ve kabul
görmek için yetişkin dünyasının ilke ve kurallarına, değer yargılarına, kalıp
düşüncelerine, dayatmacı tutumlarına, düşünce biçimlerime, değişmeyen
ve kesin doğrularına alışma yoluna gidebilir. Bununla birlikte, günümüz
toplumunun en çok değer verilen çocuk özelliğinin "itaatkârlık” olması,
çocuk dünyasının var olan "gerçekliği”ni alt üst edebileceği gibi çocukluğun
da tam anlamıyla yaşanamamasına yol açabilir.
Çocuğa toplumun, kültürün, eğitimin ya da yetişkinin bu açılardan
bakması, doğal olarak ona sunulacak kitabın niteliğini de etkileyecektir.
Çünkü kitabı yapılandıran da yetişkindir. Bu bakımdan, kitaba çocuğu
biçimlendirilecek bir araç gözüyle bakılması, çocuğun duygu ve
düşüncelerine kitapta yer verilmemesi, kitabın çocuğa sürekli olarak
üstten bakması ve aşağılaması, çocuklara ne yapması ya da ne yapmaması
gerektiğini söylemesi, öğüt ve emirlerle bastırması, zorlanması, ilgi ve
gereksinmelerini doyurmaması, başarısızlık ve yetersizlik duygularını
yaşatması, kitaplarda yer alan karakterlerin sürekli olarak "kahraman”
sunması, anadilinin güzelliklerini duyumsatmaması, didaktizmi bir öğretim
biçimi olarak yeğlemesi, yayınevlerinin kar amacı gütmesi yüzünden
kitapların estetik anlayıştan uzak olması vb. tam da -mış gibi çocuk,
-mış gibi kitap anlayışını ortaya çıkarmaktadır. Oysa bizim -mışlıklardan
arındırılmış çocuk ve kitaplara gereksinmemiz vardır.
İşte "Çocuk ve Kitap” başlıklı bu kitap, yazar ve sanatçılar tarafından
ele alınan konularla çocuk ve kitaba bütün bu anlayışların dışında
bakmaktadır. Özellikle kitapta çocuk edebiyatı sanatçılarının çocuk ve
kitaba yönelik değerlendirmelerinin olması oldukça önemlidir. Çünkü
çocuk edebiyatı sanatçıları, çocukların duygu ve düşünceleriyle arkadaşlık
eden insanlardır. Bu yönüyle, sanatçıların gözünden hem çocuğa hem de
kitaba bakmak, alanyazına eğitim ve gelişim bilimcilerin dışında farklı bir
bakış açısı sunacaktır. Bununla birlikte, çocuk edebiyatı alanının gelişip kök
salmasında sanatçı sorumluluğunun da göz ardı edilmemesi gerekir. Çocuk
edebiyatı sanatçılarına, bu sorumluluklarını dile getirecekleri, duygu ve
düşüncelerini paylaşacakları ortamları yaratmak gerekmektedir.
"Çocuk ve Kitap” başlıklı bu kitap, çocuklar için nasıl yazıldığından,
çocuğun ve kitabın nasıl tanınması gerektiğinden, okulöncesinde çocuk
kitaplarında görsel okuryazarlık sürecinden, çocuğun kitapla büyümesi
gerektiğinden, çocuk gerçekliği ve çocuğa görelikten, düş gücünü
geliştirmekten, çocuk kitaplarında görsellikten, çocuk kitaplarının nasıl
oluşturulması gerektiğinden, çocuklara yönelik metinlerde tekrarlardan,
çocuk yazınında dil ve yazar sorumluluğundan, karakter oluşumundan
ve "Hangi Çocuk?” sorunundan yola çıkarak sanatçı bakış açısıyla çocuğu
ve kitabı betimlemektedir. Bununla birlikte, kitapta yer alan çocuk
edebiyatı ve Türkçe öğretiminde denemenin yeri, Türkçe öğretimi nitelikli
çocuk kitaplarıyla nasıl gerçekleştirilebilir, Türkçe öğretimi ortamları için
kurgulanmış çok uyaranlı ortamlar gibi konularda akademisyenlerin
vii
değerlendirmelerine yer verilmiştir. Çünkü çocukların Türkçenin
güzelliğini sezinlemeleri, anlatım olanaklarının farkına varmaları, renk
ve çizginin estetik dilini duyumsamaları, onların her türün kendine özgü
biçemini yansıtan çocuk edebiyatı yapıtlarıyla buluşmalarını gerekli
kılar. Daha açık bir söyleyişle, romanın, denemenin, öykünün, masalın,
tekerlemenin, bilmecenin, fıkranın vb. anlatımsal inceliklerini ve söyleyiş
özelliklerini öğrencilerin duyumsaması gerekmektedir. Böylelikle duygu
ve düşüncelerini açık, etkili ve estetik bir biçimde anlatma olanaklarını
keşfeden öğrenciler, iletişim sürecinde özne konumunda olabilirler. Çünkü
okuma, dinleme, yazma, konuşma ve benzeri etkinlikler yoluyla öğrenciler
hem bildikleri sözcüklerin anlamlarını daha iyi kavrarlar hem de düşünce
ve duygularını tam ve doğru olarak anlatırlar. Bu durum, öğrencinin dilsel
gelişimiyle birlikte onun kişilik ve sosyalleşme sürecine de katkı sağlar. Bu
bakımdan, öğrencinin dilsel, bilişsel, kişilik ve toplumsal gelişimine uygun
olan, onun ilgi ve gereksinmelerini önceleyen metinlerin vazgeçilmez bir
uyaran olarak Türkçe derslerinde kullanılması gerekir.
Türkçe derslerinde; çocukların sözcük dağarcıklarının geliştirilmesinde,
onların gelişim süreçlerine katkı sağlayacak, duyu algılarını devindirecek,
kavramsal gelişimlerini destekleyecek nitelikli uyaranlarla buluşturulması
gerekir. Çünkü çocuklar kavramlarla düşünürler. Kavramların temelinde
de sözcükler vardır. Bu bakımdan, çocuğun çevresini, yaşamını, kendisini
tanıması ve bilme, sorma ve öğrenme gereksinmesini karşılayabilmesi için
kavram gelişiminin desteklenmesi gerekmektedir. Sözcüklerin alışılmış
anlamlarının dışında kullanıldığı, söz değerlerine farklı anlamlar yüklendiği,
değişik anlatım biçimlerinin yeğlendiği dilsel ve görsel metinlerle karşı
karşıya gelen öğrenciler, dilsel birikimlerinin kılavuzluğunda oluşturacakları
yeni yaşantılarla duygu ve düşüncelerini farklı biçimlerle anlatabilir, dilini
estetik bir biçimde kullanabilir, düşüncelerinin sınırlarını genişletebilir ve
çok boyutlu düşünme alışkanlığı elde edebilirler. Bununla birlikte, çocuklar,
kavram gelişiminin bir sonucu olarak dilsel düzeylerini geliştirerek insana
ve yaşama daha yaratıcı ve eleştirel bakabilirler. Çünkü çocukların özgürce
düşünmeleri ve düş kurmaları, sahip oldukları dilsel birikimleriyle ilişkilidir.
Oysa çocuğun belleğinin kavramsal açıdan dolu olmaması, dilsel ve bilişsel
açıdan algılarını doğrudan devindirememesi, anlam evreninde yeterli
sözcüğün bulunmaması, onun düş kurmasını ve düşünmesini sağlayacak
imgelere sahip olamamasına ve yaşamı algılayamamasına yol açabilir.
viii
Çocuklarda dil bilinci ve duyarlığının oluşturulması, Türkçe derslerinin
sorumluluğundadır. Çünkü Türkçe dersleri metin odaklı olmasının bir
sonucu olarak öğrenciler, birçok metinle karşı karşıya gelmektedir.
Böylelikle çocuklar, Türkçenin açık, anlaşılır, etkili, doğru ve estetik bir
biçimde kullanıldığını metinlerle öykünebilecekleri bir dil çevresi içinde
kalırlar. İşte, dil bilinci ve duyarlığı da bu tür bir öğrenme alanı içinde
kendiliğinden ve doğal bir biçimde gelişir. Çünkü sanatçı duyarlığıyla
oluşturulmuş metinler, dilin acemice kullanıldığı, dilsel savrukların olduğu,
yabancı kökenli sözcüklerin yeğlendiği, dilin kurallarının yok sayıldığı
bir yaklaşım içinde değillerdir. Bu metinler, yazım kurallarına uyulduğu,
noktalama imlerinin yerli yerinde kullanıldığı, Türkçenin söz varlığının
yansıtıldığı, anlatım gücü ve inceliğinin öncelendiği bir yaklaşımı
yeğlemişlerdir. Erken dönemden başlayarak bu tür metinler aracılığıyla
Türkçenin etkili ve estetik kullanıldığını sezinleyen öğrenciler, kitle ve
sosyal iletişim alanlarında Türkçeye yönelik bilinçli ve duyarlı eylem ve
davranışlar içinde olabilirler. Bütün bu yönleriyle, çocukların anlama ve
anlatma becerilerini geliştirebilmeleri, üst düzey düşünebilmeleri, dil
bilinci ve duyarlığı edinebilmeleri, kavram gelişiminin desteklenerek
sözcük dağarcıklarını geliştirebilmeleri, okuma kültürü sürecinde yer
alarak duygu ve düşüncelerini doğru, açık, etkili ve estetik bir biçimde
ifade edebilmeleri Türkçe öğretimi ortamlarında, öğrencinin gelişimsel
düzeyine uygun, sanatçı duyarlığının yansıdığı yazınsal nitelikli metinlerin
öncelenmesini gerekli kılar.
Bu amaçlar doğrultusunda oluşturulan "Çocuk ve Kitap” başlıklı bu
kitabın sanatçı bakış açısıyla çocuk ve kitaplara yönelik özgün düşünceleri
içinde barındırması, kuramsal ve uygulamaya yönelik araştırmalara yer
vermesi, çocuk edebiyatı ve Türkçe öğretiminin birbirini bütünleyen
konu alanlarıyla ilgili içerik zenginliğine sahip olması, okulöncesi ve
ilköğretim düzeyinde bulunan çocuğun dilsel, bilişsel, duyuşsal, sosyal
ve kişilik gelişimini destekleyecek eğitim durumları ve etkinlik örneklerini
öncelemesi, çocuk edebiyatı araştırmacılarına, eğitim bilimcilerine, çocuk
gelişimi alanında çalışan araştırmacılara, Türkçe ve sınıf öğretmenlerine,
Türkçe öğretimi ve çocuk edebiyatı üzerine çalışan araştırmacılara katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.
Bu kitap oluşturulurken gönderme yapılan uyaranlar, tanıtım için
yapılan kısa alıntılar dışında hiçbir biçimde bu kitapta kullanılmamıştır.
ix
Bu kitabın ortaya çıkmasında çalışmalarıyla destek veren yazar ve
sanatçılara, öneri ve katkılarıyla kitaba yön veren Prof. Dr Sedat SEVER’e
ve kitabın basımında emeği geçen çalışanlara içten bir biçimde teşekkür
ederim.
İçindekiler
Türkçe Öğretimi Nitelikli Çocuk Edebiyatı Yapıtlarıyla Nasıl
Gerçekleştirilebilir? / Dr. Öğr. Üyesi Erkan ÇER
Çocuk Edebiyatı ve Türkçe Öğretiminde Denemenin Yeri / Doç. Dr. Hatice FIRAT
Okulöncesinde Çocuk Kitaplarıyla Görsel Okur yazarlık/ Dr. Öğr. Üyesi Gülbin Zeren NALİNCİ
Türkçe Eğitimi Ortamları İçin Kurgulanmış Çok Uyaranlı Bir Eğitim
Durumu Örneği / Öğr. Dr. Hatice TURHAN AĞRELİM
Çocuk Edebiyatı Çevirisinde Çocuğa Görelik İlkesi / Doç. Dr. Oktay ESER - Dr. Öğr. Üyesi Erkan ÇER
Görsel Medya Çağında Çocuk Edebiyatı/ Sara ŞAHİNKANAT
Çocuğu Kişilik Özellikleriyle, Kitabı Kahramanlarıyla Tanımak…/ Uzman Psikolog Nihan TEMİZ
Kitapla Büyüyen Çocuklar…/ Çiğdem GÜNDEŞ
Çocuklar İçin Yazmak / Mina TANSEL
Çocuklara Dünyayı Yazmak / Sevgi SAYGI
Hayal Gücünü Geliştirmek / Yaprak MORALI
Çocuk Kitaplarında Görsellik / Can GÖKNİL
Okumaya Geçiş Evreleri / Adnan BİNYAZAR
Çocuklara Yönelik Metinlerde Tekrar / Dr. Fatih ERDOĞAN
Çocukluğun Sokaklarında / Betül TARIMAN
Çocuk Yazınında Yazar Sorumluluğu / Mehmet ATİLLA
Çocuk Kitapları-Karakter Oluşumu / Seza KUTLAR AKSOY
Kitaplar Uçsuz Bucaksız Bir Oyun Parkıdır! / Dursun Ege GÖÇMEN
Neden Masal? / Aydın BALCI
Çocuk Yazınında Dil / Hamdullah KÖSEOĞLU
Çocuk ve Şiir Üzerine / Mehmet ATİLLA
Çocuk Kitaplarında Resimleme / Serpil URAL - Zeynep BASSA
Hangi Çocuk? / Nemika TUĞCU
Çocuklara Yazma Serüvenim / Nuran TURAN
SONSÖZ / Muzaffer İZGÜ
Bu ürüne ilk yorumu siz yapın!